ΑΙΣΙΟΝ ΤΟ 2012

ΤΙΣ ΟΛΟΘΕΡΜΕΣ ΕΥΧΕΣ ΜΟΥ

ΓΙΑ ΤΟ 2012!

ΕΠΙΤΥΧΙΕΣ ΣΤΟΥΣ ΜΑΘΗΤΕΣ ΜΟΥ!

ΕΥΧΕΣ

ΕΥΤΥΧΙΣΜΕΝΑ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΑ!

ΤΟ ΑΣΤΡΟ ΤΗΣ ΒΗΘΛΕΕΜ ΑΣ ΕΙΝΑΙ ΟΔΗΓΟΣ ΣΑΣ

ΣΤΗΝ ΠΟΡΕΙΑ ΤΗΣ ΖΩΗΣ ΣΑΣ!

ΜΑΘΗΜΑ ΧΧX LECTIO TRICESSIMA

Ο ΛΙΚΙΝΙΟΣ ΜΟΥΡΗΝΑΣ ΚΑΙ ΤΑ ΗΘΗ ΤΗΣ ΑΝΑΤΟΛΗΣ

Licinius Murena

 ΚΕΙΜΕΝΟ 30

   Hic vero, iudices, et fuit in Asia et viro fortissimo, patri suo, mango adiumento in periculis, solacio in laboribus, gratulationi in victoria fuit. Et si habet Asia suspicionem quandam luxuriae, Murenam laudare debemus, quod Asiam vidit sed in Asia continenter vixit. Quam ob rem accusatores non Asiae nomen Murenae obiecerunt, ex qua laus familiae, memoria generi, honos et gloria nomini constituta est, sed aliquod flagitium ac dedecus aut in Asia suspectum aut ex Asia deportatum. Meruisse vero stipendia in eo bello virtutis fuit; Patre imperatore libentissime meruisse pietatis fuit; finem stipendiorum patris victoriam ac triumphum fuisse felicitatis fuit.

Licinius Murena vixit in Asia

  ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ

   (Ο άνθρωπος) αυτός, όμως, κύριοι δικαστές, και βρέθηκε στην Ασία και τον πατέρα του, έναν πολύ γενναίο άντρα, βοήθησε πολύ στους κινδύνους, τον παρηγόρησε στις ταλαιπωρίες και τον συγχάρηκε στη νίκη του. Κι αν η Ασία κρύβει κάποια υποψία τρυφής, έχουμε υποχρέωση να επαινέσουμε το Μουρήνα, γιατί είδε την Ασία, αλλά έζησε στην Ασία με εγκράτεια. Για το λόγο αυτό οι κατήγοροί του δε χρησιμοποίησαν για μομφή εναντίον του Μουρήνα το όνομα «Ασία», από την οποία γεννήθηκε[1] έπαινος για την οικογένειά του, υστεροφημία για τη γενιά του, τιμή και δόξα για το όνομά του· αντίθετα, τον κατηγόρησαν[2] για κάποια ατιμία και ντροπή που φορτώθηκε στην Ασία ή έφερε μαζί του από την Ασία. Το ότι υπηρέτησε στρατιώτης στον πόλεμο εκείνο υπήρξε δείγμα αντρείας· το ότι υπηρέτησε με πολύ μεγάλη προθυμία κάτω από τις διαταγές του πατέρα του υπήρξε δείγμα του σεβασμού του(προς αυτόν)· το ότι το τέλος της θητείας του συνέπεσε με τη νίκη και το θρίαμβο του πατέρα του υπήρξε δείγμα καλής τύχης.

Ρωμαϊκό όργιο

ΣΥΝΤΑΞΗ

Hic: Υ στο fuit

iudices: κλητική προσφώνηση

fuit: ρήμα

in Asia: εμπρόθετος της στάσης σε τόπο

viro: δοτική προσωπική χαριστική από το fuit

fortissimo: επιθετικός προσδιορισμός στο viro

patri: επεξηγ. στο viro

suo: επιθετικός προσδιορισμός στο suo

mango: επιθετικός προσδιορισμός στο adiumento

adiumento: δοτική (κατηγορηματική) του σκοπού στο fuit

in periculis: εμπρόθετος της κατάστασης

solacio: δοτική (κατηγορηματική) του σκοπού από το fuit

in laboribus: εμπρόθετος της κατάστασης

gratulationi: δοτική (κατηγορηματική) του σκοπού από το fuit

in victoria: εμπρόθετος της κατάστασης

fuit: ρήμα

habet: ρήμα

Asia: Υ στο habet

suspicionem: Α στο habet

quandam: επιθετικός προσδιορισμός στο suspicionem

luxuriae: γενική αντικειμενική στο suspicionem

Murenam: Α στο laudare

laudare: τελικό απαρέμφατο, Α στο debemus

debemus: ρήμα

Asiam: Α στο vidit

vidit: ρήμα

in Asia: εμπρόθετος της στάσης σε τόπο

continenter: επιρρηματικός προσδιορισμός του τρόπου

vixit: ρήμα

Quam: επιθετικός προσδιορισμός στο rem

ob rem: εμπρόθετος του εξωτερικού αναγκαστικού αιτίου

accusatores: Υ στο non obiecerunt

Asiae: γενική επεξηγηματική στο nomen

nomen: Α άμεσο στο obiecerunt

Murenae: A έμμεσο στο obiecerunt

obiecerunt: ρήμα

ex qua: εμπρόθετος του εξωτερκού αναγκαστικού αιτίου

laus: Υ στο constituta est

familiae: δοτική προσωπική χαριστική στο laus

memoria: Υ στο constituta est

generi: δοτική προσωπική χαριστική στο memoria

honos: Υ στο constituta est

gloria: Υ στο constituta est

nomini: δοτική προσωπική χαριστική στα honos και gloria

constituta est: ρήμα

aliquod: επιθετικός προσδιορισμός στο flagitium

flagitium: A στο obiecerunt και Υ στις μετοχές suspectum και deportatum

dedecus: A στο obiecerunt και Υ στις μετοχές suspectum και deportatum

in Asia: εμπρόθετος στάσης σε τόπο

suspectum: επιθετική μετοχή

ex Asia: εμπρόθετος της προέλευσης

deportatum: επιθετική μετοχή

Meruisse: ειδικό απαρέμφατο, Υ στο fuit

Murenam: Υ στο meruisse

stipendia: Α στο meruisse

in bello: εμπρόθετος του χρόνου

eo: επιθετικός προσδιορισμός στο bello

virtutis: γενική κατηγορηματική της ιδότητας ή του χαρακτηριστικού γνωρίσματος

fuit: ρήμα

patre: Υ

imperatore: Κ στο patre (patre imperatore = ιδιόμορφη αφαιρετική απόλυτη χρον. μετοχή)

libentissime: επιρρηματικός προσδιορισμός του τρόπου

meruisse: ειδικό απαέμφατο, Υ στο fuit

Murenam: Υ στο meruisse

pietatis: γενική κατηγορηματική της ιδότητας ή του χαρακτηριστικού γνωρίσματος

fuit: ρήμα

finem: Υ στο fuisse

stipendiorum: γενική υποκειμενική στο finem

patris: γενική υποκειμενική στο victoriam

victoriam: Κ στο finem

triumphum: K στο finem

fuisse: ειδικό απαρέμφατο, Υ στο fuit

felicitatis: γενική κατηγορηματική της ιδότητας ή του χαρακτηριστικού γνωρίσματος

fuit: ρήμα

ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ:

1. si habet Asia suspicionem quandam luxuriae: Δευτερεύουσα επιρρηματική υποθετική πρόταση, εισάγεται με τον υποθετικό σύνδεσμο si, επειδή είναι καταφατική, εκφέρεται με ΟΡΙΣΤΙΚΗ (habet). Η απόδοση, κύρια πρόταση, eκφέρεται με ΟΡΙΣΤΙΚΗ (debemus). Ο υποθετικός λόγος εκφράζει υπόθεση ανοικτή, χωρίς δηλ. να δηλώνεται αν αληθεύει ή όχι.

2. quod Asiam vidit sed in Asia continenter vixit: Δευτερεύουσες επιρρηματικές αιτιολογικές προτάσεις, δηλώνουν την αιτία του περιεχομένου της πρότασης «Murenam laudare debemus», εισάγονται με τον αιτιολογικό σύνδεσμο quod και εκφέρονται με ΟΡΙΣΤΙΚΗ (vidit-vixit), επειδή η αιτιολογία είναι αντικειμενικά αποδεκτή.

3. ex qua laus familiae, memoria generi, honos et gloria nomini constituta est: Δευτερεύουσα αναφορική επιθετική προσδιοριστική αναφορική πρόταση· εισάγεται με την αναφορική αντωνυμία qua (συνοδευόμενη από την πρόθεση ex) και εκφέρεται με ΟΡΙΣΤΙΚΗ, γιατί δηλώνει το πραγματικό. Προσδιορίζει την έννοια της λέξης Asia, στην οποία αναφέρεται.

---

[1] δημιουργήθηκε

[2] ενν. το obiecerunt

ΠΑΡΑΤΑΚΤΙΚΗ ΣΥΝΔΕΣΗ ΠΡΟΤΑΣΕΩΝ

ΕΙΔΟΣ		ΣΥΝΔΕΣΜΟΙ	ΣΥΝΔΕΣΗ
Συμπλεκτικοί σύνδεσμοι	Καταφατική	καί, τέ	απλή καταφατική
		καί-καί, τέ-καί, τέ-τέ	με έμφαση
		ἅμα (τέ)-καί, εὐθύς (τέ)-καί, ἤδη (τέ)-καί, οὔπω (τέ)-καί	σύγχρονων πράξεων
	Αποφατική	οὔτε-οὔτε, μήτε-μήτε, οὔτε-μήτε, μήτε- οὔτε	αρνητικής με αρνητικής πρότασης
		καί οὐ, καί μή, οὔτε-τέ, μήτε-τέ	αρνητικής με καταφατικής πρότασης
Αντιθετικοί σύνδεσμοι	Απλή αντιθετική	μέν, δέ, μέντοι, ἀλλά, μήν. ἀλλά μήν, καί μήν, οὐ μήν, ὅμως, καίτοι	περιόδων ή προτάσεων ή όρων
		μέν-δέ	αντίθετων ή με διαφορετικό περιεχόμενο προτάσεων
		μέν-ἀλλά ή μέντοι ή δ᾿ αὖ ή ὅμως δέ ή οὐ μήν	έντονης αντίθεσης
Αντιθετικοί σύνδεσμοι	Επιδοτική αντιθετική	οὐ μόνον ή μή μόνον ή οὐχ ὅτι ή μή ὅτι-ἀλλά καί	δύο καταφατικών προτάσεων
		οὐχ ὅπως ή μή ὅπως ή οὐχ ὅτι ή μή ὅτι-ἀλλ᾿ οὐδέ ή ἀλλά μηδέ	δύο αρνητικών προτάσεων
		οὐχ ὅπως-ἀλλά καί ή ἀλλά	αρνητικής με καταφατικής πρότασης
Σύνδεσμοι διαζευκτικοί ή διαχωριστικοί		ἤ, ἤ-ἤ, ἤτοι-ἤ, εἴτε-εἴτε, ἄντε-ἄντε, ἐάντε-ἐάντε, ἤντε-ἤντε	διαχωρισμός προτάσεων
Συμπερασματικοί σύνδεσμοι		ἄρα, δή, οὖν, γοὖν, οὔκουν, οὐκοῦν	λογικό, πραγματικό συμπέρασμα
		τοιγάρτοι, τοιγαροῦν	βεβαιότατο συμπέρασμα
		ὥστε( επομένως, γι’ αυτό)	ανακεφαλαίωση
Αιτιολογικοί σύνδεσμοι		γάρ, καί γάρ, ἀλλά γάρ	περιόδων ή ημιπεριόδων
		ὡς, ἐπεί (σπάνια)

Οι συμπλεκτικοί, αντιθετικοί και διαχωριστικοί σύνδεσμοι συνδέουν περιόδους, ημιπεριόδους, όμοιες συντακτικά προτάσεις και όμοιους συντακτικά όρους.

Οι συμπερασματικοί και αιτιολογικοί παρατακτικοί σύνδεσμοι συνδέουν μόνο περιόδους ή ημιπεριόδους.

Παρατηρήσεις για τους συμπλεκτικούς συνδέσμους

τέ: η σύνδεση προτάσεων και λέξεων μόνο με τον τέ είναι συνηθισμένη στην ποίηση και ιδιαίτερα στην επική. Στον πεζό λόγο χρησιμοποιείται σπανιότερα και δείχνει τυχαία και όχι αναγκαστικά αναμενόμενη συμπλοκή.

καί: είναι ισχυρότερος από τον τέ.Συνδέει στενότερα τα μέρη των οποίων η εσωτερική σχέση μπορεί να είναι ποικίλη.

τέ – τέ: η σύνδεση είναι πιο στενή και πιο ισχυρή.

καί – καί: η σύνδεση δηλώνει έμφαση και την παράλληλη προβολή των συνδεομένων.

τέ – καί: η συμπλοκή αυτή δηλώνει έμφαση στο δεύτερο μέρος και προβολή των συνδεομένων.

ἅμα (τε) – καί / εὐθύς (τε) – καί / ἤδη  (τε) – καί / οὔπω(τε) – καί / σχεδόν (τε) – καί / οὐκ ἔφθην + μετοχή – καί: πολλές φορές συνδέεται με το καί πρόταση με προηγούμενη η οποία εισάγεται με χρονικό επίρρημα ή εκφέρεται με τον αόριστο ἔφθην και μετοχή. Αυτή η σύνδεση δηλώνει το απόλυτα σύγχρονο των γεγονότων των δύο προτάσεων.

Παρατηρήσεις ειδικά για το σύνδεσμο καί¿

Οι χρήσεις και σημασίες του καί: α) συνδετικός, β) προσθετικός(=επιπλέον, επίσης), γ) επιδοτικός(=ακόμη και), δ) εναντιωματικός - συντάσσεται κανονικά με μετοχή(=αν και), ε) μεταβατικός(χωρίς ιδιαίτερη σημασία· βρίσκεται στην αρχή περιόδου ή ημιπεριόδου), στ) ομοιωματικός(μετά από επίθετα ή επιρρήματα που δηλώνουν ομοιότητα, ισότητα, ταυτότητα), ζ) απορηματικός(=τέλος πάντων, επιτέλους - βρίσκεται σε ερώτηση μετά την ερωτηματική λέξη).

Παρατηρήσεις για αντιθετικούς συνδέσμους

Οι χρήσεις και σημασίες του ἀλλά: α) αντιθετικός, β) επιδοτικός, γ) περιοριστικός (=μόνο, μόνο που, παρά μόνο - περιορίζει προηγούμενη έννοια· τέτοια είναι και η σημασία του στην περίπτωση που προηγείται άρνηση με την αντωνυμία ἄλλος ή ἕτερος και στην περίπτωση που συνοδεύεται από το ἤ), δ) στην αρχή περιόδου (=απεναντίας, αντίθετα – μετά από ερωτηματική ή αρνητική πρόταση), ε) προτρεπτικός (=εμπρός, εμπρός λοιπόν - με προστακτική ή υποτακτική), στ) ελαττωματικός (=τουλάχιστον – μετά από αιτιολογική ή υποθετική πρόταση).

Περιφράσεις με μόρια του ἀλλά:

ἀλλά γε = οπωσδήποτε, ἀλλά γέ τοι = τουλάχιστον,

ἀλλά δή = λοιπόν, ἀλλ’  ἦ; = αλήθεια;, ἀλλά μέντοι= όμως,

ἀλλ’ ὅμως = όμως λοιπόν, λοιπόν, ἀλλ’ οὖν γε = όμως λοιπόν,

ἀλλ’ οὐδέ = αλλ’ ούτε, ἀλλά μήν =αλλ’ όμως, αληθινά,

οὐ μήν ἀλλά = αλλ’ όμως, οὐ μέντοι ἀλλά = αλλ’ όμως, οὐ γάρ ἀλλά = αλλά βέβαια

Περιφράσεις με μόρια του μήν:

οὐ μήν = όμως δεν, αληθινά όχι, ἦ μήν = αληθέστατα,

καί μήν = και βέβαια, και όμως, ωστόσο, ἀλλά μήν =αλλ’ όμως, αληθινά,

σε ερωτήσεις μήν = λοιπόν;

Ο σύνδεσμος μέν, όταν δε συνοδεύεται στην ίδια περίοδο ή ημιπερίοδο από το δέ, ανήκει στο ανανταπόδοτο σχήμα και μεταφράζεται με το τουλάχιστον, βέβαια.

Ο σύνδεσμος δέ όταν χρησιμοποιείται χωρίς να προηγείται ο μέν είναι αντιθετικός ή μεταβατικός.

Το μή ὅτι ή μή τί γε ύστερα από αρνητική έκφραση πολλές φορές σημαίνει πολύ περισσότερο ή πολύ λιγότερο

Παρατηρήσεις για το σύνδεσμο ἤ

ἤ: όταν η διάζευξη γίνεται χωρίς έμφαση.

ἤ - ἤ: όταν η διάζευξη γίνεται με έμφαση.

ἤτοι - ἤ: όταν η έμφαση είναι εντονότερη, ώστε η εκλογή να περιορίζεται υποχρεωτικά μεταξύ των δύο μερών και να αποκλείεται έτσι κάθε τρίτη περίπτωση.

ἤ - ἤ καί: όταν η παρσδοχή, η ισχύς του πρώτου μέρους είναι επικρατέστερη.

ἤ - ἤ ἤ: δηλώνει αδιαφορία ως προς την εκλογή του ενός ή του άλλου από τα διαχωριζόμενα μέρη.

Οι χρήσεις και σημασίες του ἤ: α) διαζευκτικός, β) επανορθωτικός (= ή μάλλον, ή καλύτερα), γ) διασαφητικός (= ή, ή μήπως – εισάγει μια νέα ερώτηση για διασάφηση προηγούμενης), δ) αντιθετικός (=ειδάλλως, στην αντίθετη περίπτωση), ε) συγκριτικός (εισάγει β΄ όρο σύγκρισης), στ) στις ερωτήσεις (εισάγει το β΄ μέλος στις 2μελείς), ζ) επεξηγηματικός (συνήθως σε τίτλους βιβλίων).

Παρατήρηση για το σύνδεσμο ὥστε

Όταν είναι παρατακτικός, μεταφράζεται επομένως, γι’ αυτό, λοιπόν.

Παρατηρήσεις για το σύνδεσμο γάρ

Οι χρήσεις και σημασίες του γάρ: α) αιτιολογικός ( 1. Αιτιολογεί τα προηγούμενα στο σύνολό τους ή σε ένα μέρος. 2. Σπάνια αιτιολογεί επόμενα και τότε μεταφράζεται εφόσον, αφού, επειδή. 3. Ίδια σημασία έχει και στις παρενθετικές προτάσεις, στις οποίες μπορεί να έχει και βεβαιωτική σημασία – β) βεβαιωτικός. 1. Πολλές φορές η έκφραση που αιτιολογεί λείπει, γιατί εννοείται εύκολα από τα συμφραζόμενα), γ) επεξηγηματικός (επεξηγεί στο σύνολό τους τα προηγούμενα), δ) διηγηματικός (συγγενεύει με τον επεξηγηματικό και τις πιο πολλές φορές εισάγει κάποια αφήγηση, περιγραφή, ανάλυση), ε) βεβαιωτικός (είναι η αρχική του σημασία και χρησιμοποιείται: 1. με το σύνδεσμο ἀλλά, 2. σε ζωηρό διάλογο, 3. σε ευχετικές προτάσεις – στ) ευχετικός), ζ) καί γάρ (έχει επιτατική σημασία = μάλιστα, διότι μάλιστα, καθόσον μάλιστα).

ἀλλά (οὐ) γάρ = αλλ’ όμως(δεν), παρά ταύτα όμως, και όμως

γάρ δή = φυσικά, γιατί βέβαια, γιατί ως γνωστόν

γάρ οὖν = γιατί πραγματικά αλήθεια, βέβαια

γάρ δή που = γιατί χωρίς αμφιβαλία

γάρ που = γιατί υποθέτω, γιατί αν δεν απατώμαι

     γάρ τοι = γιατί μάλλον