ΜΑΘΗΜΑ ΧΧVIII LECTIO DUOTETRICESSIMA

ΣΤΑ ΙΧΝΗ ΕΝΟΣ ΔΡΑΠΕΤΗ ΔΟΥΛΟΥ

Κολοσσαίο

 ΚΕΙΜΕΝΟ 28

   Aesopi nostri Licinus servus tibi notus Roma Athenas fugit. Is Athenis apud Patronem Epicureum paucos menses pro libero fuit, inde in Asia abiit. Postea Plato quidam Sardianus, cum eum fugitivum esse ex Aesopi litteris cognovisset, hominem comprehendit et in custodiam Ephesi tradidit. Tu hominem investiga, quaeso, summaque diligentia vel Romam mitte vel Epheso rediens tecum deduc. Noli spectare quanti homo sit. Parvi enim preti est, qui tam nihili est. Sed, propter servi scelus et audaciam, tanto dolore Aesopus est adfectus, ut nihil ei gratius possit esse quam recuperatio fugitivi.

Θέατρο Εφέσου

   ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ

   Ο δούλος του Αισώπου μας, ο Λίκινος, που σου είναι γνωστός, δραπέτευσε από τη Ρώμη στην Αθήνα. Στην Αθήνα έμεινε λίγους μήνες σαν ελεύθερος κοντά στον Πάτρωνα τον επικούρειο κι από εκεί πήγε στην Ασία. Αργότερα, κάποιος Πλάτωνας από τις Σάρδεις, μόλις έμαθε από γράμμα του Αισώπου πως ήταν δραπέτης, τον έπιασε και τον παρέδωσε στη φυλακή στην Έφεσο. Αναζήτησε τα ίχνη του, σε παρακαλώ, και με την πιο μεγάλη φροντίδα είτε στείλε τον στη Ρώμη είτε φέρ` τον μαζί σου γυρίζοντας από την Έφεσο. Μη σε απασχολήσει πόσο κοστίζει: όποιος είναι τέτοιος μασκαράς έχει μικρή αξία. Ο Αίσωπος όμως οργίστηκε τόσο πολύ για την ελεεινή πράξη και το θράσος του δούλου, που τίποτε δε θα τον ευχαριστούσε πιο πολύ[1] από το να ξαναπάρει πίσω το δραπέτη[2].

Δούλοι στην αρχαία Ελλάδα

Κατάταξη ουσιαστικών, επιθέτων, αντωνυμιών και ρημάτων του κειμένου

 Για να δείτε όλη την εργασία κάντε κλικ ψηλά στο ΜΑΘΗΜΑ ΧΧVIII LECTIO DUOTETRICESSIMA

ΣΥΝΤΑΞΗ

Aesopi: γενική κτητική στο servus

nostri: επιθετικός προσδιορισμός στο Aesopi

Licinus: Υ στο fugit

servus: παράθεση στο Licinus

tibi: δοτική προσωπική του ποιητικού αιτίου, σε απλή δοτική λόγω εξάρτησης από μετοχή παθητικής διάθεσης (notus)

notus: επιθετική μετοχή

Roma: απλή αφαιρετική ονόματος πόλης που δηλώνει απομάκρυνση (κίνηση) από τόπο

Athenas: απλή αιτιατική ονόματος πόλης που δηλώνει κίνηση σε τόπο

fugit: ρήμα

Is: Υ στο fuit

Athenis: απλή αφαιρετική ονόματος πόλης που δηλώνει στάση σε τόπο

apud Patronem: εμπρόθετος προσδιορισμός του πλησίον

Epicureum: επιθετικός προσδιορισμός στο Patronem

paucos: επιθετικός προσδιορισμός στο menses

menses: αιτιατική του χρόνου, δηλώνει διάρκεια

pro libero: εμπρόθετος προσδιορισμός που δηλώνει τον τρόπο ή την παραβολή, σε θέση κατηγορουμένου στο is

fuit: ρήμα

inde: επιρρηματικός προσδιορισμός κίνησης από τόπο (αφετηρία)

in Asia: εμπρόθετος προσδιορισμός της κίνησης σε τόπο

abiit: ρήμα

Postea: επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου

Plato: Υ στο cognovisset

quidam: επιθετικός προσδιορισμός στο Plato

Sardianus: παράθεση στο Plato

eum: Υ στο esse

fugitivum: Κ στο eum

esse: ειδικό απαρέμφατο, Α στο cognovisset

ex litteris: εμπρόθετος προέλευσης (αιτίας)

Aesopi: γενική κτητική (του δημιουργού) στο litteris

cognovisset: ρήμα

hominem: Α στο comprehendit

comprehendit: ρήμα

in custodiam: εμπρόθετος προσδιορισμός κίνησης σε τόπο

Ephesi: απλή γενική ονόματος πόλης που δηλώνει στάση σε τόπο

tradidit: ρήμα

Tu: Υ στο investiga

hominem: Α στο investiga

investiga: ρήμα

quaeso: ρήμα

summaque: επιθετικός προσδιορισμός στο diligentia

diligentia: αφαιρετική του τρόπου

Romam: απλή αιτιατική ονόματος πόλης που δηλώνει κίνηση σε τόπο

mitte: ρήμα

Epheso: απλή αφαιρετική ονόματος πόλης που δηλώνει απομάκρυνση (κίνηση) από τόπο

rediens: χρονική μετοχή ως επιρρηματικός προσδιορισμός στο deduc

tecum:εμπρόθετος προσδιορισμός της συνοδείας (αναστροφή πρόθεσης)

deduc: ρήμα

Noli: ρήμα

spectare: τελικό απαρέμφατο, Α στο noli

quanti: γενική της αξίας στο sit

homo: Κ στο ille ή is (το εννοούμενο Υ του sit)

sit: ρήμα

Parvi: επιθετικός προσδιορισμός στο preti

preti: γενική της αξίας

est: ρήμα

qui: Υ στο est

tam: επιρρηματικός προσδιορισμός του ποσού

nihili: γενική της αξίας στο est

est: ρήμα

propter scelus:εμπρόθετος του εξωτερικού αναγκαστικού αιτίου

propter audaciam: εμπρόθετος του εξωτερικού αναγκαστικού αιτίου

servi: γενική υποκειμενική στα scelus, audaciam

tanto: επιθετικός προσδιορισμός στο dolore

dolore: αφαιρετική του μέσου στο est adfectus

Aesopus: Υ στο adfectus est

est adfectus: ρήμα

nihil: Υ στο possit

ei: δοτική ως συμπλήρωμα επιθέτου (του gratius) ή αντικειμενική

gratius: Κ στο nihil

possit: ρήμα

esse: τελικό απαρέμφατο, Α στο possit

quam recuperatio: β’ όρος σύγκρισης με συγκριτικό το gratius και α΄ όρο σύγκρισης το nihil

fugitivi: γενική αντικειμενική στο recuperatio

ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

1. cum eum fugitivum esse ex Aesopi litteris cognovisset: Δευτερεύουσα επιρρηματική χρονική πρόταση, εισάγεται με τον ιστορικό ή διηγηματικό cum που υπογραμμίζει τη βαθύτερη σχέση της δευτερεύουσας με την κύρια πρόταση δημιουργώντας ανάμεσά τους μια σχέση αιτίου και αιτιατού. Εκφέρεται με ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ (είναι φανερός ο ρόλος του υποκειμενικού στοιχείου που υπάρχει σ’ αυτήν) υπερσυντέλικου (cognovisset), για πράξη προτερόχρονη.

2. qui tam nihili est: Δευτερεύουσα αναφορική επιθετική προσδιοριστική πρόταση. Εισάγεται με την αναφορική αντωνυμία qui. Εκφέρεται με ΟΡΙΣΤΙΚΗ, γιατί δηλώνει το πραγματικό. Προσδιορίζει το εννοούμενο ille ή is.

3. ut nihil ei gratius possit esse quam recuperatio fugitivi: Δευτερεύουσα επιρρηματική πρόταση, εκφράζει το αποτέλεσμα, που θεωρείται μια υποκειμενική κατάσταση, εισάγεται με το συμπερασματικό σύνδεσμο ut (+nihil), επειδή είναι αρνητική και εκφέρεται με ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ (δυνητική, επειδή στη λατινική το αποτέλεσμα θεωρείται πάντα μια υποκειμενική κατάσταση) ΕΝΕΣΤΩΤΑ (possit)για το παρόν και το μέλλον, γιατί το ρήμα της κύριας πρότασης είναι σε χρόνο αρκτικό (est adfectus,κυρίως παρακείμενος - perfectum praesens ή logicum, Γραμματική σελ. 60, § 74, 5 δ).

---

[1] τίποτε δε θα μπορούσε να του είναι πιο ευχάριστο

[2] από την επανάκτηση του δραπέτη

Πλάτωνος Πολιτεία

ΒΙΒΛΙΟ ΚΑΘΗΓΗΤΗ

   Κάντε κλικ στον τίτλο Πλάτωνος Πολιτεία...

Ενότητα 13η

Νήσος μακάρων

Νήσος μακάρων (δεύτερη εκδοχή)

 Πλατωνική Πολιτεία: Απολυταρχία ή Δημοκρατία

Η απορία που διατυπώνει ο Γλαύκωνας στη συνομιλία του με το Σωκράτη («… ἀδικήσομεν αὐτούς, καὶ ποιήσομεν χεῖρον ζῆν, δυνατὸν αὐτοῖς ὄν ἄμεινον;») στάθηκε αφορμή πολλών προβληματισμών σχετικά με το χαρακτήρα που θα είχε στην εφαρμογή της η πλατωνική πολιτεία· αν δηλαδή οι φορείς του κράτους θα ασκούσαν παρεμβατική πολιτική στις επιλογές του πολίτη ή αν θα του επέτρεπαν να δρα και να κινείται ελεύθερος.

Οι μελετητές του πλατωνικού έργου μοιράστηκαν σε δύο στρατόπεδα και οι μισοί απέρριψαν την πλατωνική πολιτειακή πρόταση ως ολοκληρωτική και απολυταρχική ενώ οι υπόλοιποι βρήκαν ότι ο πολίτης θα αισθανόταν ελεύθερος, αφού θα είχε κατακτήσει εκ των προτέρων την αυτογνωσία και θα διέθετε ψυχική αρμονία και ισορροπία, την ύψιστη μορφή ελευθερίας.

Πιο συγκεκριμένα οι αντιπλατωνιστές με προεξάρχοντα τον Popper διαφωνούν και εντοπίζουν δυο τρωτά στο πολίτευμα του Πλάτωνα· ότι όλοι οφείλουν να εργάζονται για το καλό της πόλης θέτοντας σε δεύτερη μοίρα το δικό τους και ότι ο πολίτης δε θα μπορούσε να αισθάνεται ευτυχισμένος, αφού οι βασικές αποφάσεις θα λαμβάνονταν ερήμην του από την ανώτερη τάξη των φιλοσόφων – βασιλέων, ο ίδιος δηλαδή θα τελούσε συνεχώς υπό καθεστώς χειραγώγηση.

Οι πλατωνιστές από την άλλη ανταπαντούν και υπερθεματίζουν για την ευτυχία και την αίσθηση ελευθερίας του μέσου πολίτη στην πλατωνική πολιτεία. Το μέλος κάθε κοινωνικής τάξης θα διαθέτει συνείδηση των καθηκόντων του και των υποχρεώσεών του, αυτογνωσία και θα ενεργεί με το λογιστικὸν μέρος της ψυχής του. Ένα τέτοιο άτομο έχει καθαρθεί από κατώτερα ένστικτα και μικρόψυχους ανταγωνισμούς. Με πραγματική αυταπάρνηση και από εσωτερικό σεβασμό θα προσφέρει στο κοινωνικό σύνολο κάθε φορά που θα του ζητηθεί. Ο εξευγενισμός στον οποίο έχει υποβληθεί η ψυχή του τον έχουν βοηθήσει να κατανοήσει ότι ευτυχία είναι πρώτα και πάνω από όλα να καθιστάς το συνάνθρωπό σου ευτυχισμένο.

Πλάτωνος Πολιτεία, ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Δημιουργοί

 ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ

σελ. 92-92, 1.2.3/ 96,6/97,8-98/99, 12-101, 13/102, 14/113

1. Ο Πλάτωνας στα νεανικά του χρόνια φιλοδοξούσε να ασχοληθεί με την πολιτική. Ποια γεγονότα ή καταστάσεις που βίωσε στην πόλη των Αθηνών τον απογοήτευσαν;

2. Σε ποια συμπεράσματα και πολιτικές απόψεις οδήγησαν τον Πλάτωνα οι απογοητεύσεις που βίωσε από την πολιτική της Αθήνας και τα ταξίδια του στην Κάτω Ιταλία και Σικελία;

3. Ποιες γενικές πληροφορίες γνωρίζετε για τη συγγραφή της Πολιτείας (απόψεις που διατυπώνονται, χρόνος συγγραφής, διαίρεση σε βιβλία, δραματικός χρόνος διαλόγου);

4. Ποιος είναι ο τόπος, ο χρόνος και τα κύρια πρόσωπα του διαλόγου;

5. Ποιο είναι το θέμα του διαλόγου και τι σημαίνουν στο κείμενο οι όροι πόλις και πολιτεία;

6. Ποιο είναι το περιεχόμενο του όρου τάξη, και πώς διαιρούνται συνοπτικά οι τάξεις στην πλατωνική πολιτεία;

7. Ποιες οι αρμοδιότητες κάθε τάξης στην ιδανική Πολιτεία;

8. Με ποια κριτήρια επιλέγονται οι φύλακες και τι περιλαμβάνει το κάθε στάδιο της αγωγής τους;

9. Ποιες ήταν οι προϋποθέσεις προαγωγής των φυλάκων - ἐπικούρων σε φύλακες - παντελεῖς και ποιες είναι οι ενασχολήσεις, οι ευθύνες και ο τρόπος ζωής των τελευταίων;

10. Ποια κατάσταση επικρατούσε για μεγάλα διαστήματα στην αθηναϊκή δημοκρατία και πώς μπορούσε να αντιμετωπιστεί, κατά τον Πλάτωνα;

11. Με ποια αλληγορία στηρίζει ο Πλάτωνας τη θέση ότι η πολιτεία μπορεί να διοικηθεί σωστά μόνο αν φιλοσοφήσουν οι άρχοντες ή αν αναλάβουν τα ηνία του κράτους οι φιλόσοφοι;

12. Γιατί οι φιλόσοφοι-βασιλείς είναι οι πιο κατάλληλοι για τη διακυβέρνηση της πολιτείας και τι σημαίνει ο όρος βασιλεύς στον Πλάτωνα; Να παραθέσετε τα χαρακτηριστικά των φιλοσόφων - βασιλέων που εγγυώνται τη σωστή διακυβέρνηση της πολιτείας.

13. Ποιες θεμελιώδεις αρετές «ενσαρκώνει» η ιδεώδης πολιτεία κατά τον Πλάτωνα;

14. Ποια είναι τα μέρη της ψυχής, κατά τον Πλάτωνα, σε ποια σχέση βρίσκονται με τις τάξεις της πολιτείας και σε ποια σχέση πρέπει να βρίσκονται μεταξύ τους, για να θεωρείται ο άνθρωπος δίκαιος;

15. Ποιοι ορισμοί δίνονται στην Πολιτεία για τη δικαιοσύνη και από ποιους;

16. Πώς εξηγεί ο Πλάτων την άποψή του ότι στη δικαιοσύνη εμπεριέχονται και οι τρεις άλλες αρετές;

17. Ποια είναι τα γνωρίσματα της ιδεώδους πολιτείας, κατά τον Πλάτωνα, και ποιο το διαστρεβλωμένο απότοκο αυτής;

18. Τι γνωρίζετε για το πολίτευμα της Ολιγαρχίας και το ρόλο των κηφήνων σε αυτό;

19. Πώς προκύπτει το πολίτευμα της Δημοκρατίας; Ποια είναι τα γνωρίσματά της;

20. Ποιες συνθήκες οδηγούν στην Τυραννίδα, κατά τον Πλάτωνα, και ποια είναι τα γνωρίσματα του τυράννου;

21. Ποιος εκφραστικός τρόπος ονομάζεται αλληγορία;

22. Σε τι αναφέρεται η αλληγορία του σπηλαίου, όπως αναπτύσσεται στην αρχή του Ζ΄ βιβλίου της Πολιτείας; Παρουσιάστε το περιεχόμενό της.